صربستان (به صربی: Србија)، با نام رسمی جمهوری صربستان، یک کشور محاط در خشکی در مرکز جنوب خاوری اروپا است که بخش جنوبی جلگهٔ پانونی و جنوب شبه‌جزیره بالکان را در برگرفته‌است. این کشور با مجارستان در شمال، رومانی و بلغارستان در خاور، جمهوری مقدونیه و مونته‌نگرو در جنوب، کرواسی و بوسنی و هرزگوین در باختر هم‌مرز است. بلگراد پایتخت این کشور است.
برای قرنها، در مرزهای فرهنگی میان شرق و غرب، یک پادشاهی قدرتمند صرب در قرون وسطی –بعدها با نام امپراتوری- بیشتر بالکان را در تصرف داشت. حکومت نوین صربستان در سال ۱۸۱۷ در پی قیام دوم صربها به‌وجود آمد. مرزهای امروزی کشور، پس از جنگ جهانی دوم شکل گرفت. در آن زمان صربستان یک واحد فدرال درون جمهوری فدرال سوسیالیستی یوگسلاوی شد. صربستان در سال ۲۰۰۶ پس از آنکه مونته‌نگرو از اتحاد صربستان و مونته‌نگرو جدا شد، دوباره پس از فروپاشی یوگوسلاوی در سال ۱۹۹۰ به وضعیت حکومت منفرد درآمد. در سال ۲۰۰۸، استان خودمختار کوزوو، به صورت یکطرفه از صربستان اعلان استقلال کرد. حکومت صربستان استقلال کوزوو را غیرقانونی دانسته و آن را به رسمیت نمی‌شناسد۱. کشورهای دنیا نیز واکنش‌های متفاوتی نسبت به این رویداد داشته‌اند
جغرافیا
صربستان در اروپا، در شبه‌جزیره بالکان و در جلگه پانونین قرار دارد. جایی که پیوندگر میان مرکز، جنوب و خاور اروپاست. رودخانه دانوب (۲۸۵۰ کیلومتر) در یک‌سوم شمال کشور جاری است. طول ۵۸۸ کیومتری این رودخانه در کشور، مرز با کرواسی و بخشی از مرز با رومانی را تشکیل داده‌است. از دیگر رودخانه‌های صربستان می‌توان «ساوا»، «تیمیش»، «درینا» و «بگج» را نام برد. بیش ار یک چهارم سرزمین صربستان (۲۷٪) پوشیده از جنگل است.
شرایط طبیعی و به‌ویژه ناهمواری‌ها و شرایط توپوگرافیک صربستان به‌گونه‌ای است که برخلاف دیگر جمهوری‌های پیشین یوگسلاوی که غلبهٔ مناطق کوهستانی در آن‌ها چشمگیر است، بهره‌مند از دشت‌های واسطه‌ای کوچک و بزرگ است که به همراه اقلیمی نسبتاً مساعد و متنوع و وجود منابع آب تقریباً کافی به بزرگترین مرکز تولیدات فراورده‌های کشاورزی یوگوسلاوی تبدیل شده‌بود. عبور رودخانه دانوب و شاخه‌های آن نیاز آب کشاورزی ۹۴% از زمین‌های زیر کشت صربستان و وویوودینا را بر طرف می‌کند.۲
تاریخ
صربستان به همراه مقدونیه، مونته‌نگرو و بوسنی و هرزگوین از سال ۱۳۸۹ میلادی زیر سلطهٔ امپراتوری عثمانی رفت و پس از ۴ سده در سال ۱۹۱۲ به دنبال جنگ کوزوو به آزادی دست یافت و بعد از آن به‌عنوان یکی از جمهوری‌های سه‌گانه، همراه با کرواسی و اسلوونی، پادشاهی یوگسلاوی را تشکیل داد که این حکومت نیز تا سال ۱۹۴۵ و به قدرت رسیدن تیتو ادامه داشت. مهاجرت صربها به سوی مناطق غربی‌تر به دنبال ورود ترک‌های عثمانی صورت گرفت و اصولاً اولین هسته‌های تداخل و تلفیق در جهت یوگسلاوی کنونی از همین زمان آغاز شد.۳
حمله ناتو به صربستان
در ۲۴ مارس ۱۹۹۹ ناتو با نقض حاکمیت کشور یوگسلاوی و نقض حقوق بین‌المللی به یوگسلاوی (صربستان و مونته‌نگرو) به بهانه مواظبت از جمعیت آلبانیایی حمله کرد. آن حمله ۷۸ روز طول کشید. در واقع ناتو صربستان را به سبب عدم همکاری با ناتو، تمایل به حفظ استقلال خود و آنکه نخواست رهبر میلوشویچ را عوض کند بشدت تنبیه می‌کرد. ظرفیت اقتصادی ۱۹ کشور جهان که در حمله علیه یوگسلاوی شرکت کردند، ۶۷۹ بار بیشتر از یوگسلاوی بود. ناتو کلّ سرزمین کشور را مورد حمله قرار داد. ۱۲۰۰ هواپیما از جمله ۸۵۰ جنگنده ۳۵ هزار پرواز انجام دادند. نیروی هوایی ناتو ۲۳۰۰ حمله هوایی به ۹۹۵ آماج کرد. در نتیجه این حملات ۲۰۰۰ غیرنظامی کشته و تقریباً ۷۰۰۰ نفر (۰۳ درصد کودک) مجروح شدند. ضرر اقتصادی یوگسلاوی ۲۰۰ میلیارد دلار بود ۴. در این حمله ناتو کارخانجات صنایع پتروشیمی را نیز هدف حملات خود قرار داد. به گفته وزیر بهداشت وقت صربستان "لپوساوا میلیچویچ" (Leposava Miličević): "کارخانجات پتروشیمی ما را حتی هیتلر بمباران نکرد. ولی ناتو به راحتی این کار را می‌کند و رودخانه‌ها منهدم می‌کند، هوا را مسموم می‌کند و مردم و کشورمان را می‌کشد" ۵
تقسیمات کشوری
صربستان به ۲۹ ناحیه علاوه بر شهر بلگراد بخش شده‌است. ناحیه‌ها و شهر بلگراد نیز به چندین شهر تقسیم شده‌اند. صربستان دو استان خودمختار دارد: کوزوو و متوهیا در جنوب (۵ ناحیه و ۳۰ شهر)، و وُیوودینا در شمال (۷ ناحیه و ۴۶ شهر). کوزوو اعلان استقلال کرده‌است، اما کماکان زیر نظر نمایندگان موقت سازمان ملل اداره می‌شود. کوزوو در ۱۷ فوریه ۲۰۰۸ با وجود مخالفت بلگراد اعلان استقلال کرد. آن بخش از صربستان که نه در کوزوو قرار دارد و نه در وویوودینا، صربستان مرکزی نام دارد. صربستان مرکزی بر خلاف دو استان خودمختار، بعنوان یک تقسیم کشوری به‌شمار نمی‌آید و حکومت محلی جداگانه‌ای ندارد. آنچنان که می‌توان صربستان مرکزی را یک «صربستان سره و کامل» دانست.
جمعیت‌شناسی
آمار جمعیت صربستان (برآورد مه ۲۰۰۵)
صربستان مرکزی: ۵٬۴۷۹٬۶۸۶
وُیوودینا: ۲٬۱۱۶٬۷۲۵
کوزوو: ۱٬۸۰۰٬۰۰۰
بیشتر جمعیت صربستان را صربها به خود اختصاص داده‌اند. مهمترین اقلیت‌ها شامل آلبانیایی‌ها (که عمدتاً در کوزوو به‌سر می‌برند)، مجارها، بوسنیایی‌ها، کولی‌ها، کروات‌ها، چک‌ها و اسلواک‌ها، مونته‌نگرویی‌ها، مقدونیه‌ای‌ها، بلغارها، رومانیایی‌ها و غیره می‌باشند. دو استان وویوودینا و کوزوو از لحاظ تبار و مذهب متفاوت هستند. بر اساس آخرین سرشماری رسمی در سال ۲۰۰۲، ترکیب نژادی صربستان از این قرار است:
جمع: ۷٬۴۹۸٬۰۰۱
صربها: ۶٬۲۱۲٬۸۴۴ (۸۲٫۸۶ درصد)
مجارها: ۲۹۳٬۱۷۲ (۳٫۹۱ درصد)
بوسنیایی‌ها: ۱۳۶٬۴۶۴ (۱٫۸۲ درصد)
کولی‌ها: ۱۰۷٬۹۷۱ (۱٫۴۴ درصد)
یوگسلاوها: ۸۰٬۹۷۸ (۱٫۰۸ درصد)
دیگران: ۶۶۶٬۵۷۲ (۸٫۸۹ درصد)
شهرها
بلگراد پایتخت صربستان
مرکز شهر نیش
جمعیت شهرهای بزرگ (بیشتر از ۵۰٬۰۰۰ نفر) بر اساس سرشماری ۲۰۰۲ ۶
بلگراد: ۱٬۱۲۰٬۰۹۲
نووی ساد: ۱۹۱٬۴۰۵
نیش: ۱۷۳٬۷۲۴
کراگویواتس: ۱۴۶٬۳۷۳
سوبوتیتسا: ۹۹٬۹۸۱
زرنیانین: ۷۹٬۷۷۳
لسکوواتس: ۶۳٬۱۸۵
اسمدِرِوو: ۶۲٬۸۰۵
پانچِوو: ۷۷٬۰۸۷
کروشواتس: ۵۷٬۳۴۷
چاچاک: ۷۳٬۲۱۷
اوژیک: ۵۴٬۷۱۷
والیوو: ۶۱٬۰۳۵
کرالیوو: ۵۷٬۴۱۱
شاباتس: ۵۵٬۱۶۳
ورانیه: ۵۵٬۰۵۲
نووی پازار: ۵۴٬۶۰۴
سومبور: ۵۱٬۴۷۱
مذهب
برای قرنها دین‌های ارتودوکس و کاتولیک و پس از آن اسلام در این کشور نفوذ داشته‌اند. صربستان از لحاظ مذهبی یکی از ناهمگون‌ترین کشورهای قاره‌است. استان کوزوو با ۹۰ درصد مسلمان، استان وُیوودینا با ۲۵ درصد کاتولیک یا پروتستان و صربستان مرکزی و بلگراد با بیش از ۹۰ درصد مسیحی ارتودوکس نشاندهنده این گوناگونی است.
مذاهب صربستان (بدون احتساب کوزوو در ۲۰۰۲)
ارتودوکس شرقی: ۸۴٫۱٪
کاتولیک: ۶٫۲۴٪
اسلام: ۴٫۵۲٪
پروتستان: ۱٫۴۴٪
جغرافیا
صربستان در اروپا، در شبه‌جزیره بالکان و در جلگه پانونین قرار دارد. جایی که پیوندگر میان مرکز، جنوب و خاور اروپاست. رودخانه دانوب (۲۸۵۰ کیلومتر) در یک‌سوم شمال کشور جاری است. طول ۵۸۸ کیومتری این رودخانه در کشور، مرز با کرواسی و بخشی از مرز با رومانی را تشکیل داده‌است. از دیگر رودخانه‌های صربستان می‌توان «ساوا»، «تیمیش»، «درینا» و «بگج» را نام برد. بیش ار یک چهارم سرزمین صربستان (۲۷٪) پوشیده از جنگل است.
شرایط طبیعی و به‌ویژه ناهمواری‌ها و شرایط توپوگرافیک صربستان به‌گونه‌ای است که برخلاف دیگر جمهوری‌های پیشین یوگسلاوی که غلبهٔ مناطق کوهستانی در آن‌ها چشمگیر است، بهره‌مند از دشت‌های واسطه‌ای کوچک و بزرگ است که به همراه اقلیمی نسبتاً مساعد و متنوع و وجود منابع آب تقریباً کافی به بزرگترین مرکز تولیدات فراورده‌های کشاورزی یوگوسلاوی تبدیل شده‌بود. عبور رودخانه دانوب و شاخه‌های آن نیاز آب کشاورزی ۹۴% از زمین‌های زیر کشت صربستان و وویوودینا را بر طرف می‌کند.۲
تاریخ
صربستان به همراه مقدونیه، مونته‌نگرو و بوسنی و هرزگوین از سال ۱۳۸۹ میلادی زیر سلطهٔ امپراتوری عثمانی رفت و پس از ۴ سده در سال ۱۹۱۲ به دنبال جنگ کوزوو به آزادی دست یافت و بعد از آن به‌عنوان یکی از جمهوری‌های سه‌گانه، همراه با کرواسی و اسلوونی، پادشاهی یوگسلاوی را تشکیل داد که این حکومت نیز تا سال ۱۹۴۵ و به قدرت رسیدن تیتو ادامه داشت. مهاجرت صربها به سوی مناطق غربی‌تر به دنبال ورود ترک‌های عثمانی صورت گرفت و اصولاً اولین هسته‌های تداخل و تلفیق در جهت یوگسلاوی کنونی از همین زمان آغاز شد.۳
حمله ناتو به صربستان
در ۲۴ مارس ۱۹۹۹ ناتو با نقض حاکمیت کشور یوگسلاوی و نقض حقوق بین‌المللی به یوگسلاوی (صربستان و مونته‌نگرو) به بهانه مواظبت از جمعیت آلبانیایی حمله کرد. آن حمله ۷۸ روز طول کشید. در واقع ناتو صربستان را به سبب عدم همکاری با ناتو، تمایل به حفظ استقلال خود و آنکه نخواست رهبر میلوشویچ را عوض کند بشدت تنبیه می‌کرد. ظرفیت اقتصادی ۱۹ کشور جهان که در حمله علیه یوگسلاوی شرکت کردند، ۶۷۹ بار بیشتر از یوگسلاوی بود. ناتو کلّ سرزمین کشور را مورد حمله قرار داد. ۱۲۰۰ هواپیما از جمله ۸۵۰ جنگنده ۳۵ هزار پرواز انجام دادند. نیروی هوایی ناتو ۲۳۰۰ حمله هوایی به ۹۹۵ آماج کرد. در نتیجه این حملات ۲۰۰۰ غیرنظامی کشته و تقریباً ۷۰۰۰ نفر (۰۳ درصد کودک) مجروح شدند. ضرر اقتصادی یوگسلاوی ۲۰۰ میلیارد دلار بود ۴. در این حمله ناتو کارخانجات صنایع پتروشیمی را نیز هدف حملات خود قرار داد. به گفته وزیر بهداشت وقت صربستان "لپوساوا میلیچویچ" (Leposava Miličević): "کارخانجات پتروشیمی ما را حتی هیتلر بمباران نکرد. ولی ناتو به راحتی این کار را می‌کند و رودخانه‌ها منهدم می‌کند، هوا را مسموم می‌کند و مردم و کشورمان را می‌کشد" ۵
تقسیمات کشوری
صربستان به ۲۹ ناحیه علاوه بر شهر بلگراد بخش شده‌است. ناحیه‌ها و شهر بلگراد نیز به چندین شهر تقسیم شده‌اند. صربستان دو استان خودمختار دارد: کوزوو و متوهیا در جنوب (۵ ناحیه و ۳۰ شهر)، و وُیوودینا در شمال (۷ ناحیه و ۴۶ شهر). کوزوو اعلان استقلال کرده‌است، اما کماکان زیر نظر نمایندگان موقت سازمان ملل اداره می‌شود. کوزوو در ۱۷ فوریه ۲۰۰۸ با وجود مخالفت بلگراد اعلان استقلال کرد. آن بخش از صربستان که نه در کوزوو قرار دارد و نه در وویوودینا، صربستان مرکزی نام دارد. صربستان مرکزی بر خلاف دو استان خودمختار، بعنوان یک تقسیم کشوری به‌شمار نمی‌آید و حکومت محلی جداگانه‌ای ندارد. آنچنان که می‌توان صربستان مرکزی را یک «صربستان سره و کامل» دانست.
جمعیت‌شناسی
آمار جمعیت صربستان (برآورد مه ۲۰۰۵)
صربستان مرکزی: ۵٬۴۷۹٬۶۸۶
وُیوودینا: ۲٬۱۱۶٬۷۲۵
کوزوو: ۱٬۸۰۰٬۰۰۰
بیشتر جمعیت صربستان را صربها به خود اختصاص داده‌اند. مهمترین اقلیت‌ها شامل آلبانیایی‌ها (که عمدتاً در کوزوو به‌سر می‌برند)، مجارها، بوسنیایی‌ها، کولی‌ها، کروات‌ها، چک‌ها و اسلواک‌ها، مونته‌نگرویی‌ها، مقدونیه‌ای‌ها، بلغارها، رومانیایی‌ها و غیره می‌باشند. دو استان وویوودینا و کوزوو از لحاظ تبار و مذهب متفاوت هستند. بر اساس آخرین سرشماری رسمی در سال ۲۰۰۲، ترکیب نژادی صربستان از این قرار است:
جمع: ۷٬۴۹۸٬۰۰۱
صربها: ۶٬۲۱۲٬۸۴۴ (۸۲٫۸۶ درصد)
مجارها: ۲۹۳٬۱۷۲ (۳٫۹۱ درصد)
بوسنیایی‌ها: ۱۳۶٬۴۶۴ (۱٫۸۲ درصد)
کولی‌ها: ۱۰۷٬۹۷۱ (۱٫۴۴ درصد)
یوگسلاوها: ۸۰٬۹۷۸ (۱٫۰۸ درصد)
دیگران: ۶۶۶٬۵۷۲ (۸٫۸۹ درصد)
شهرها
بلگراد پایتخت صربستان
مرکز شهر نیش
جمعیت شهرهای بزرگ (بیشتر از ۵۰٬۰۰۰ نفر) بر اساس سرشماری ۲۰۰۲ ۶
بلگراد: ۱٬۱۲۰٬۰۹۲
نووی ساد: ۱۹۱٬۴۰۵
نیش: ۱۷۳٬۷۲۴
کراگویواتس: ۱۴۶٬۳۷۳
سوبوتیتسا: ۹۹٬۹۸۱
زرنیانین: ۷۹٬۷۷۳
لسکوواتس: ۶۳٬۱۸۵
اسمدِرِوو: ۶۲٬۸۰۵
پانچِوو: ۷۷٬۰۸۷
کروشواتس: ۵۷٬۳۴۷
چاچاک: ۷۳٬۲۱۷
اوژیک: ۵۴٬۷۱۷
والیوو: ۶۱٬۰۳۵
کرالیوو: ۵۷٬۴۱۱
شاباتس: ۵۵٬۱۶۳
ورانیه: ۵۵٬۰۵۲
نووی پازار: ۵۴٬۶۰۴
سومبور: ۵۱٬۴۷۱
مذهب
برای قرنها دین‌های ارتودوکس و کاتولیک و پس از آن اسلام در این کشور نفوذ داشته‌اند. صربستان از لحاظ مذهبی یکی از ناهمگون‌ترین کشورهای قاره‌است. استان کوزوو با ۹۰ درصد مسلمان، استان وُیوودینا با ۲۵ درصد کاتولیک یا پروتستان و صربستان مرکزی و بلگراد با بیش از ۹۰ درصد مسیحی ارتودوکس نشاندهنده این گوناگونی است.
مذاهب صربستان (بدون احتساب کوزوو در ۲۰۰۲)
ارتودوکس شرقی: ۸۴٫۱٪
کاتولیک: ۶٫۲۴٪
اسلام: ۴٫۵۲٪
پروتستان: ۱٫۴۴٪